Jaren geleden, toen haar zoontje Timo een jaar of 3 was kwam ze ermee in aanraking. Hij verwarde spruiten met aardbeien. Toen ging er al snel een lichtje branden, vooral om dat er toch een redelijk kleurverschil zit in de twee producten. Met de wetenschap drager te zijn van het gen had ze al snel in de gaten dat Timo kleurenblind was. Na haar persoonlijke diagnosestelling lichtte ze dan ook bij aanmelding de basisschool al in over de kleurenblindheid van haar zoontje.
Registratie
Vanuit dat oogpunt was het voor Brigitte de Koning niet zo heel moeilijk de vinger te leggen op de problemen die een kleurenblind kind tegen komt. Je gaat jezelf verplaatsen om te kunnen beseffen wat hij allemaal mist. Er is al redelijk veel onderzoek gedaan waaruit blijkt dat 1 op de 10 jongens kleurenblind is. Het komt vreemd genoeg bijna uitsluitend bij ‘blanke’ jongens voor. Donkere mensen hebben het zo goed als nooit. Het zijn dan ook bijna alleen de jongens omdat de dames gezegend zijn met twee x chromosomen welke beiden ‘besmet’ zouden moeten zijn met het gen. Dan heb je ‘vrijstelling’, als het ware. Naarmate het probleem van ‘niet herkenning’ steeds meer opspeelde koppelde Brigitte het terug naar Timo’s school. Het vreemde is dat de grote groep kleurenblinden niet geregistreerd worden. Dan zouden de lotgenoten al een stuk makkelijker te helpen zijn. Soms lopen kinderen er jaren mee rond zonder te beseffen dat er kleuren bestaan.
Brigitte laat een foto zien met daarop de wereld waarin een kleurenblinde moet leven. Het lijken foto’s uit een oude oorlogsfilm. Een saaie wereld. Op het moment dat Timo in zijn huiswerk werd geacht met een bepaalde kleur dingen te onderstrepen viel bij haar het kwartje. Ook bij vakken als bijvoorbeeld scheikunde (kleurreacties) en aardrijkskunde (kaartlezen) komen deze kinderen makkelijk in de problemen. Ze kocht een pakje stiften en een pakje kleurpotloden. Op de vrije ruimte plakte ze de naam van de desbetreffende kleur van het potlood. Op deze manier kon Timo in ieder geval doen wat van hem verwacht werd. In naslagwerken vond ze uitslagen van onderzoeken. Daaruit bleek onder meer dat er verschillende degradaties bestaan. Er bleken kinderen te zijn die een beetje kleur zagen tot sommigen helemaal zwart wit. ‘Het rare is dat je gaat beseffen dat je eigen kind helemaal geen idee heeft wat bijvoorbeeld de kleur rood inhoudt. Raar als je er goed over nadenkt. Als je kleurenblind zou worden kun je je er nog iets bij voorstellen. Timo had geen flauw idee. Haar idee kreeg vorm toen ze met plakband en papier de kleurnamen op de verschillende kleurpotloden aan het plakken was. Het was toen dat haar inventieve idee een behulpzaam, commercieel doel kreeg.
Haar derde kindje
Brigitte ging op zoek naar een manier om de potloden en stiften te bedrukken met een krasvrije inkt. Ze vond een drukmachine en liet zeeframen maken voor elk van de teksten. Voor ze haar plannen aan de grote ‘Facebook klok’ hing legde ze eerst haar idee vast bij het ‘Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom’. Meteen daarna ging ze aan de slag. Er werd een pakkende naam verzonnen en haar derde kindje zag het levenslicht. De naam ’Clever Colours´ dekt zeker de lading. Afhankelijk van de bestellingen maakt Brigitte meestal eens in de drie maanden een nieuwe voorraad en doet dat met veel plezier. Het is nog best een behoorlijke klus omdat nu alles nog handmatig gaat. ‘Ik zou natuurlijk over kunnen stappen op een meer geautomatiseerde bewerking maar daar wacht ik nog even mee.’ De omzet groeit gestaag, dat wel, maar ze wil omzet technisch iets meer zekerheid vooraleer ze met een andere partij in zee gaat. Er gaat veel van haar productie richting België. Hoe dat komt weet ze eigenlijk nog niet maar dat is ze al aan het onderzoeken. Toch belangrijk om te weten natuurlijk.
‘Ishihara test’
Brigitte liet onlangs ter promotie een mooie folder drukken die op bepaalde steunpunten voor het pakken komen te liggen. Ook dat ontwerp is weer iets speciaals omdat de lay-out een test bevat. Om kleurenblindheid te testen kan gebruik gemaakt worden van de zogenoemde ‘Ishihara test’. Die test bestaat uit een cirkel die is opgebouwd uit kleine gekleurde rondjes. De kleuren zijn zo opgebouwd dat wij daar een letter of cijfer in kunnen zien. De kleurenblinde ziet bij deze test in het vlak soms geen contrast of zelfs een ander cijfer, wat wij kleurenzienden weer niet kunnen onderscheiden of juist veel verschillende groen nuances met bijvoorbeeld paars. Een zeer toepasselijke en multifunctionele folder dus.
Hoe komt het eigenlijk?
Om kleurenblindheid te begrijpen, moet eerst kort de werking van het oog uitgelegd worden. In het netvlies van de ogen zijn er lichtgevoelige cellen aanwezig, namelijk staafjes en kegeltjes. De staafjes werken vooral ‘s nachts, de kegeltjes overdag. De kegels staan in voor de kleurwaarneming. Er zijn drie verschillende soorten kegeltjes die gevoelig zijn voor de kleuren rood, blauw en groen. Naargelang die kegeltjes signalen doorgeven aan de hersenen weet je over welke kleur het gaat. Licht wordt dus omgezet in signalen, de hersenen passen deze signalen dan aan zodat groen bijvoorbeeld groen blijft ondanks de verschillende omstandigheden waarin je de kleur groen kan waarnemen.
Bij trichromaten, mensen die kleuren normaal kunnen waarnemen, vindt bovenstaand proces zonder problemen plaats. Wat loopt er echter mis bij kleurenblinde mensen? Meestal treedt kleurenblindheid op als een of meer van de drie typen kegeltjes niet goed (anomalie) of helemaal niet (anopie) werken. Kleurenblindheid is dus een gevolg van een verstoorde verwerking van het visuele signaal in de hersenen. Bij achromatopsie of monochromaat, wat gehele kleurenblindheid betekent, zijn de driekleurwaarnemings-systemen helemaal uitgevallen en is men dus ongevoelig voor alle grondkleuren. Dit komt gelukkig maar heel zelden voor. Mensen met deze aandoening zien de wereld in grijstinten. Ze zien veel minder goed bij daglicht en zijn lichtschuw omdat ze net als nachtdieren alleen met de staafjes kijken.
Carrièrebeletsel
Natuurlijk gaat het maatschappelijke probleem veel verder dan kinderen en school. Denk eens aan beroepen waar de kleurherkenning erg belangrijk is. Denk eens aan de werkzaamheden van een militair, schilder of een machinist. Zoals bij vele gevallen van mindervaliditeit het geval is blijft het belangrijk deze mensen zoveel mogelijk mee te laten draaien in de maatschappij zonder beperkingen. Juist daarom vindt Brigitte het zo belangrijk handvatten aan te reiken. Niemand is minder, maar wel anders. Het hoeft overigens geen beletsel te zijn voor je carrière want onder meer Mark Zuckerberg, Paul Newman, de Britse Prins William en zelfs Bill Clinton zijn kleurenblind.
‘Het moet wel haar ding blijven’
Brigitte kan op de volledige steun van haar man Peter rekenen. Ook Peter is een ondernemend type en vindt het geweldig dat zijn vrouw zich hiervoor inzet. Zowel zakelijk als creatief dient hij als klankbord en dat werkt perfect samen. ‘Het moet wel haar ding blijven’, vindt Peter. ‘Ik ben voor mijn werk veel van huis waardoor zij het meest voor onze kinderen zorgt. Zo ook voor dit kindje’.
Nu de productielijn loopt zoals ze wil verlegt Brigitte de aandacht naar de markt. Juist door de ontbrekende registratie van de kleurenblinden is het wat moeilijker de doelgroep te bereiken. Volledig op eigen kracht zal ze haar product aan de man en vrouw brengen en dat neemt al behoorlijke vormen aan.Op eigen kracht maar zeker met de hulp van Timo’s lotgenootjes. Van hen en zeker ook van ons.
‘Spread the word’ is het devies. Een klein gebaar met veel dankbaarheid voor de moeite.
Foto’s: Lars Mol
Tekst: Olav Heijt
